176 lat temu dziś – Rabacja w Galicji

W nocy z 18/19.02.1846 rozpoczął się największy w historii p*lski zryw chłopstwa przeciwko burżuazji, Rabacją Galicyjską.

Ówczesna Galicja była najbardziej zacofanym terenem dawnej Rzeczypospolitej, mimo faktu, że znajdowała się pod jurysdykcją Austriaków. Chłopi, którzy stanowili znaczną część społeczeństwa, wciąż zmuszeni byli odrabiać pańszczyznę i podlegać pod Pana, który mógł ich pokarać w każdej chwili chłostą. Gdy szlachta mieszkała w bogato wystrojonych rezydencjach, chłopi po ciężkim dniu pracy wracali do zatęchłych chałup.

Austriacy wykorzystali kumulowane przez wieki gniew i frustrację chłopstwa, rozpuszczając plotkę o szlachcie, która w razie powstania narodowego miałaby wybić chłopstwo. Chłopi zamierzali uprzedzić fakty i przystąpili do ataku na dwory, dokonując zemsty na znienawidzonych szlachcicach, którzy traktowali ich niczym zwierzęta.

Postacią nierozerwalnie kojarzoną z Rabacją jest Jakub Szela, chłop spod Tarnowa. Wbrew powszechnej opinii nie był on liderem całego zrywu, a jedynie przywódcą jednej z grup. Popularność zyskał już wcześniej, dzięki pomocy innym chłopom i roztropności. W porównaniu do reszty chłopstwa, nie dostarczał żywych lub martwych szlachciców Austriakom, pragnął jedynie odwetu za tortury, których doświadczył. Po Rabacji, osiadł wraz z rodziną na terenach dzisiejszej Rumunii, gdzie dostał od Austrii ziemię o powierzchni 30 mórg, a w samej Galicji stał się symbolem i postacią otoczoną ogromnym szacunkiem wśród chłopstwa.

Rabacja miała znaczny wpływ na przyspieszenie uwłaszczenia chłopów w Galicji w 1848, przyczyniła się także do wydania ukazu carskiego w 1846 roku dotyczącego chłopów w Królestwie Polskim, na mocy którego zniesiono daremszczyznę. Ukaz ten zabraniał również rugania chłopów z gospodarstw rolnych o powierzchni ponad 3 mórg ziemi.

Jak pisał Marx, „Robotnicy nie mają ojczyzny”. Dla galicyjskiego chłopa nie miało znaczenia, czy jest Polakiem, czy Austriakiem, do końcówki XIX wieku tożsamość narodową posiadała tylko szlachta. W trakcie Rabacji chłopi nie byli zjednoczeni pod flagą czy ideą patriotyczną, a pod chęcią uzyskania praw, godności i wyzwolenia się spod szlacheckiego buta.

Wiejski